Bir ürünün ihracata uygun olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Bir ürünü yurt dışına satmak birçok işletme için büyümenin en hızlı yollarından biridir. Fakat ihracata başlamadan önce ürünün yasal, lojistik ve ticari açıdan uygun olup olmadığının doğru analiz edilmesi gerekir. Bu rehberde, adım adım bir ürünün ihracat potansiyelinin nasıl anlaşılacağını hem pratik hem de profesyonel bir dille anlatıyorum.

Kısa bakış

Ürünün GTIP/HS Code sınıflandırması uygun mu?
Gümrük ve ihracat mevzuatında yasak, sınırlı veya izinli bir ürün mü?
Ambalaj, etiket ve teknik standartlar ihracat için yeterli mi?
Nakliye ve navlun maliyetleri ürünün fiyatını öldürüyor mu?
Hedef pazarın talebi, kalite standartları ve sertifikasyon şartları karşılanıyor mu?

1. Ürünün GTIP (HS Code) sınıflandırmasını doğru yapmak

İhracat uygunluğunun ilk adımı, ürünün GTIP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) veya uluslararası adıyla HS Code’unun doğru belirlenmesidir. Bu kod, ürünün gümrükte nasıl değerlendirileceğini, hangi vergilere tabi olacağını ve hangi belgelerin zorunlu olduğunu belirler. Yanlış sınıflandırma, ceza, gecikme ve ek vergi doğurur.

Aşağıdaki örnek tablo GTIP yapısını gösterir:

Düzey	Açıklama	Örnek
HS-2	Bölüm	39 – Plastik ürünler
HS-4	Ana grup	3923 – Plastik ambalajlar
HS-6	Uluslararası detay	392310 – Şişeler
GTIP-12	Ülkeye özel detay	392310900000

Bu adımda ürününüzü doğru GTIP’e oturtmadan ihracata kesinlikle başlamamalısınız. Çünkü devamındaki gümrük işlemleri, izinler ve belgeler doğrudan bu koda göre şekillenir.

2. Ürünün yasal statüsünü kontrol etmek

Her ürün ihracata serbest değildir. Bazıları yasaklı, bazıları özel izne tabi, bazıları ise ek belge gerektiren sınıflardadır. Ürününüzün ihracata uygunluğunu anlamak için aşağıdaki soruları kendinize sorun:

İhracatı yasak ürünler listesinde mi? (silah, tarihi eser, tehlikeli atık vb.)
İhracatı izne tabi mi? (metal hurdalar, bazı kimyasallar, kültürel varlıklar vb.)
Hedef ülkenin ithalat sınırlaması var mı?

Ek olarak bazı ürünlerde özel sertifikalar gerekir: CE, FDA, ISO, Helal sertifikası, bitki sağlık sertifikası gibi.

3. Ürünün fiziksel özelliklerinin ihracata uygunluğu

Bir ürün kağıt üzerinde uygun görünebilir fakat fiziksel özellikleri ihracat için yeterli olmayabilir. Aşağıdaki başlıklar mutlaka kontrol edilmelidir:

Ambalaj ve paketleme

Uluslararası nakliye sırasında ürün, sıcaklık, nem, darbe ve yükleme-boşaltma operasyonlarına dayanacak şekilde paketlenmelidir. Konteyner taşımacılığında paketleme kalitesi doğrudan ürünün zarar görmemesini sağlar.

Etiketleme

Birçok ülke ürün üzerinde şu bilgileri zorunlu kılar:

Menşei (Made in Turkey)
Üretici bilgisi
GTIP/HS kodu
Barkod veya lot numarası
Kullanım talimatı / uyarılar

4. Ürünün lojistik, navlun ve fiyat rekabeti açısından uygunluğu

İhracat yapılabilir ama kârlı olmayabilir. Bir ürünün ihracata uygunluğu lojistik maliyetleriyle yakından ilişkilidir.

Ürün hacmi / ağırlığı yüksekse navlun maliyeti çok artabilir.
Düşük fiyatlı ürünlerde nakliye, ürünün satış fiyatından daha yüksek olabilir.
Kırılgan veya hızlı bozulabilir ürünlerde soğuk zincir veya özel konteyner gerekebilir.

Bir ürünün ihracata uygunluğu için “navlun maliyeti, ürün maliyetini öldürmemeli” kuralı kritik önem taşır.

5. Hedef pazar analizi: Talep, rekabet ve standartlar

Ürününüz teknik olarak ihraç edilebilir olsa bile hedef ülkedeki talep veya kalite beklentisi farklı olabilir. Aşağıdaki noktaları incelemeden ihracata başlamayın:

Pazar talebi: Ürün gerçekten alınıyor mu?
Rakiplerin fiyatı: Uluslararası piyasa fiyatları rekabetçi mi?
Zorunlu sertifikalar: FDA, CE, UKCA, ISO vb.
İthalat vergileri: Hedef ülke gümrük vergileri + KDV + anti-damping vergileri

Bu analiz, ürününüzün pazarda “gerçek anlamda ihracata uygun” olup olmadığını gösterir.

6. Ödeme yöntemleri ve finansal uygunluk

İhracatta ödeme güvenliği, ürünün ticari açıdan uygun olup olmadığını belirleyen kritik bir kriterdir. Bazı ürünlerde alıcılar genellikle akreditif (L/C) ister; bazı sektörlerde ise açık hesap kabul edilir.

Ürün fiyatı, kar marjı, nakliye süresi ve piyasa riski birlikte değerlendirilerek şu sorular kontrol edilmelidir:

Bu ürün için alıcılar genelde hangi ödeme yöntemini kullanıyor? (L/C, peşin, mal mukabili)
Banka masrafları ve finansman maliyetleri kârlılığı düşürüyor mu?
Kur riski ürünün fiyatlandırmasında problem yaratıyor mu?

İlgili içerikler

Sık sorulan sorular

Bir ürünün ihraç edilip edilemeyeceğini öğrenmenin en hızlı yolu nedir?: Önce GTIP belirlenir, sonra gümrük ve ticaret bakanlığı mevzuatından yasak/izinli olup olmadığı kontrol edilir.
GTIP yanlış seçilirse ne olur?: Yanlış GTIP seçimi ek vergi, ceza, gecikme ve hatta ürünün geri gönderilmesine yol açabilir.
Her ürün için sertifika gerekir mi?: Hayır. Ancak gıda, kozmetik, medikal, elektrikli ürünler gibi sektörlerde bazı sertifikalar zorunludur.
Paketleme ihracatta gerçekten bu kadar önemli mi?: Evet. Yetersiz paketleme ürünün hasar görmesine, müşterinin reddine veya sigortanın ödeme yapmamasına neden olabilir.
Ürün ucuz ama navlun pahalı. İhraç etmeye değer mi?: Genellikle hayır. Navlun maliyeti ürün fiyatının önemli kısmını aşıyorsa ürün ihracata uygun olmayabilir.

Not: Daha fazla ihracat rehberi, şablon ve GTIP bilgisi için Expitt İhracat Kütüphanesi’ni ziyaret edin.